“ถ้า” ที่ไม่เข้าท่า

ผมอยากจะเรียกสิ่งนี้ว่า “ภาวะ” หรือ “สภาวะ” ในเวลาที่ความคิดของเราอยากจะได้ หรืออยากทำอะไรสักอย่าง ที่ไม่ง่าย ไม่ได้ทำเสร็จได้ทันที หรือไม่ใกล้ตัว เราก็ไม่เริ่ม ไม่ทำ หรือปล่อยค้างบนคำว่า “ถ้า” หากทบทวนกันดูแล้วเราจะพบว่า ในภาวะนั้นแรงกระตุ้นเป็นสิ่งสำคัญ ซึ่งแรงกระตุ้นนี้จะเป็นจากปัจจัยภายในหรือภายนอกก็ตามแต่

ยกตัวอย่างในมุมหนึ่งว่า ขณะที่เรานั่งนิ่งอยู่ที่เดิมนานพอ จนเมื่อย จนเป็นเหน็บชา หรืออะไรทำนองเดียวกัน เราก็คงต้องลุก ต้องขยับ ส่วนใหญ่เราคงไม่มีคว่า “ถ้า” ในภาวะแบบนี้ ที่จะมาคิดว่า “ถ้า…นั่น” ค่อยขยับนะ นี่หมายความว่า ความเมื่อยล้า มาเป็นตัวกระตุ้นแล้ว

แต่ถ้าไม่มีอะไรมากระตุ้น ยังไม่เมื่อย ยังไม่เป็นเหน็บชา เราก็ยังไม่ขยับ หลายคนคงทราบ การที่เราอยู่กับที่นาน ๆ เป็นผลเสียต่อร่างกายในระยะยาว.. ใช่แล้ว “ในระยะยาว” นี้เอง มันจึงเป็นสิ่งที่ไม่รู้สึกมีแรงกระตุ้น จนกว่าร่างกายจะส่งผล เรียกร้องให้กระทำ ซึ่งเมื่อร่างกายบังคับแล้ว ส่วนใหญ่จะ ไม่ใช่สัญญาณที่ดี ย่อมเกิด “ผลเสีย” ต่อเราไปแล้ว หรือสรุปง่าย ๆ ตรงนี้คือ “ผลเสียคือตัวกระตุ้น” ที่สามารถกระตุ้นให้เราไม่มีคำว่า “ถ้า” ได้.. แสดงว่าต้องให้เกิดผลเสียก่อนสินะ..

ในชีวิตประจำวันก็เช่นกัน หลายคนไม่เต็มใจทำในสิ่งที่ทำอยู่ เช่นงานประจำ ทำไปอย่างนั้นเอง “ถ้ารวยก็คงไม่ทำงานนี้หรอก” หลายคนเป็นเช่นนี้ ซึ่งคำว่า “ถ้ารวย” นี่เอง เป็นเรื่องระยะยาว และยากที่จะมีแรงกระตุ้น แต่เมื่อเริ่มขาดเงินใช้สอย หรือรู้อยู่แก้ใจในเชิงเป็นแรงกดดันว่าทุกวันต้องหาเงิน จึงไม่ลังเลที่จะทำงาน นี่ไงแรงกระตุ้นชั้นดี ตรงนี้พอมองเห็นอะไรไหม

ย่อยลงมา ในการทำงานหลายอย่าง เราก็ทำไปเช่นนั้นเอง ไม่ละเอียด หรือ ไม่เสร็จง่าย ๆ
“ถ้ามีเวลามากกว่านี้ก็ดีกว่านี้..”
“ถ้าลูกค้าไม่แบบนั้น แผนกโน้นไม่แบบนี้..”
“ถ้ามีเครื่องมือดีกว่านี้..”
“ถ้างานนี้สำคัญจริงก็จะตั้งใจกว่านี้..”
“ถ้าทำไปแล้วได้เงิน ได้ผลประโยชน์มากกว่านี้ก็จะดีกว่านี้..”
จนกว่าจะถูกเจ้านาย ตำหนิ เตือน เร่ง จึงเป็นแรงกระตุ้นให้ละเอียด หรือเสร็จเร็วขึ้นได้

เราอาจไม่ได้ตั้งใจคิดหาเหตุผลในการละเลย, ไม่ทำ, ละทิ้งบางสิ่งไป แต่หากทบทวนดี ๆ จะพบว่า หลายสิ่งอาจจำเป็นต่อปัจจุบันและอนาคต แต่เราก็ยัง “ถ้า” กับมันอยู่ ที่สุดแล้ว อนาคต หรือหลายเป้าหมายของชีวิต ต้องเลือนหายไป (ตัวผมเองด้วยที่ไม่ได้ทำอะไรหลายอย่าง) เพียงเพราะไม่มีอะไรมากระตุ้น ยิ่งอายุมากขึ้น ยิ่งเห็นสิ่งที่พลาดไปในอดีตง่ายกว่า และเป็นเรื่องยากสำหรับคนอายุยังน้อย เพราะอาจยังเสียอะไรไปไม่พอ ที่ไม่ได้หมายถึงทุกคน บางคนอายุน้อยคิดได้ บางคนจนตายคิดไม่ได้ก็มี..

สิ่งที่ทำอยู่ทุกวันนั้น มักจะมีสิ่งแวดล้อมเป็นตัวกระตุ้น เช่น ฐานะ, สังคม, การงาน ช่างน่าแปลก ที่เราเลือกให้สิ่งอื่น ๆ มากำหนดชีวิตของเรา ยิ่งไปกว่านั้นหลายครั้ง แรงกระตุ้น แรงบันดาลใจเกิดขึ้นแล้ว แต่เราก็ยังเลือกที่จะปล่อยมันเงียบหายไป บนความคิดที่บอกตัวเองว่า “ถ้า.. พร้อมกว่านี้” และที่ไม่พร้อมนั้น มันก็เพราะ (ปล่อยให้) มีปัจจัยสิ่งแวดล้อมกำกับชีวิตอยู่..

อะไรก็ตามเราก็ปล่อยให้สิ่งที่น่าจะเกิด กลับไม่เกิดขึ้นในชีวิต และนี่แสดงว่าเราไม่สามารถกำหนดชีวิตตัวเองได้ จึงโยนบาปให้คำว่า “ถ้า”